PERSBERICHT
Exloo, 24 november 2017
DE WATERVAL IN HET HUNZEBOS, LIJKENHUISJES, BIJKERS IN ODOORN
Spitwa(a)rk begint met de historie van de waterval in het Hunzebos door Roel Sanders.
Jacob Westendorp vertelt over lijkenhuisjes. Op de begraafplaats Valthermond-Oost stond ooit zo’n huisje.
Gerard Stout maakt via de notulenboeken een wandeling door de geschiedenis van de afdeling Odoorn en Omstreken van de Vereniging tot Bevordering der Bijenteelt in Nederland (VBBN).
De rubriek Uit de krant gaat over pompenmaker Willem Kienecker uit Klijndijk. Ome Willem, zoals iedereen hem in Klijndijk kende, leerde zijn vak al op jeugdige leeftijd.
|an Wierenga schrijft in Rondblik dat mammoetjagers tienduizenden jaren geleden sporen van hun aanwezigheid hebben nagelaten.
In Oderen verandert zien we de brug Kavelingen, die in de jaren zestig van de vorige eeuw vervangen werd door een vaste verbinding. In Herkent u het nog? een puzzel over garage Koops in Klijndijk. Ook is er aandacht voor de afsluiting van het watervalproject in het Hunzebos en het jubileum van de HV Carspel Oderen. De voorplaat laat het open veld rond 1910 tussen Exloo en Borger zien met een hunebed.
De waterval in het Hunzebos
In 1921 kocht de gemeente Odoorn ruim 108 ha grond. Op het deel aan de huidige Valtherzandweg (57 ha) kwam het Hunzebos. Er werd daar gewerkt aan de waterhuishouding. Bij veel regenval werd zoveel water aangevoerd, dat er drassige gedeelten ontstonden. Een bekken in het bos ving een deel op van het water en een aangelegde waterloop, de Lossing, zorgde voor een goede afwatering. Toen ontstond de waterval. In de jaren negentig werd de waterhuishouding anders geregeld en kwam de waterval in de vergetelheid
Het lijkenhuisje
Om een aan besmettelijke ziekte gestorvenen toch langer te kunnen opbaren, werd eind 19e eeuw aanbevolen om op de begraafplaatsen lijkenkamers in te richten; ook in Valthermond. Echter de animo om een lijkenhuisje te bouwen was niet groot. Toch kwam eind 19e eeuw in Valthermond-Oost een lijkenhuisje.
Bijkers in Odoorn
De notulen en het kasboek van de Vereniging tot Bevordering der Bijenteelt in Nederland geven een aardig inzicht in de imkerij in de eerste helft van de 20e eeuw. Erg winstgevend is de bijenhouderij in Odoorn (Oring) en omstreken nooit geweest. De honingproductie varieerde sterk en de prijzen bleven voortdurend aan de lage kant. Ongunstige weersomstandigheden en het verdwijnen van de heide sinds de dertiger jaren hebben de imkers veel parten gespeeld.
PERSBERICHT
Exloo, 15 september 2017
Spitwa(a)rk begint met een artikel over de stoof en de Exloër jaren van kunstenares Johanna Metelerkamp.
Zij was een kunstenares die in de eerste helft van de 20e eeuw regelmatig in Drenthe verbleef. Een intrigerend verhaal dankzij een stoof.
Jacob Westendorp schreef een artikel over een bijzondere tijd in de verveningsgeschiedenis, de crisistijd, van Valthermond.
Van de in 2016 overleden Henk Polling uit Exloo is er een gedicht met als titel Herinneringen (aan Exloo).
Van Jaap Huizing schreef een aanvulling op de historie van de familie Bebinghe.
Henk Luning behandelt de lijstervangst die in vroeger tijden hoogtij vierde. Ook Odoorn. De lijster werd beschouwd als een speciale lekkernij.
In de rubriek Herkent u het nog? een foto van een vrouwenvereniging uit Odoorn en/of Klijndijk.
De Middenplaat toont vier generaties Van Dijk op Boermastreek.
Rondblik van Jan Wierenga gaat over zijn boekenkast.
In Oderen verandert is de Hoofdstraat van Odoorn rond 1910 onderwerp. In
Uit de Krant gaat het over de opening van de rietmeubelfabriek in 2e Exloërmond.
De voorplaat toont de eerste openbare lagere school van Valthe.
De stoof en de Exloër jaren van Johanna Metelerkamp
In de hoek van de kamer van de auteur Roel Sanders staat een oude stoof. Johanna Elisabeth Metelerkamp was een kunstenares die in de eerste helft van de 20e eeuw regelmatig in Drenthe verbleef. De stoof heeft waarschijnlijk de voeten van Johanna verwarmd.
Crisis in het veen
In de verveningsgeschiedenis van de Valthervenen van 1850 tot 1950, waren er twee zeer moeilijke decennia: de periode 1880 tot 1890 en de periode 1920 tot 1930. Dit artikel heeft betrekking op de eerste crisisperiode, de jaren tachtig van de 19e eeuw. Een tijd waarin veel bewoners in armoede leefden en stakingen voorkwamen.
Herinneringen
Henk Polling woonde vrijwel zijn hele leven in de boerderij naast het gemeentehuis aan de Hoofdstraat in Exloo. Hij had hij als hobby tekenen en het schrijven van gedichten, Herinneringen aan Exloo is één van zijn gedichten.
Nogmaals de familie Bebing(he)
In Spitwa(a)rk 2017/2 werd aandacht besteed aan de familie Bebing(he).Familieonderzoek in de gemeente Odoorn wordt zeer bemoeilijkt, doordat doop-, trouw- en begraafboeken van voor 1811 in het archief in Assen ontbreken. Jaap Huizing, zond de redactie een aanvulling op de historie van die familie.
Lijster vangen
Onze voorouders profiteerden in vroeger eeuwen van de grote vogelrijkdom. In het voorjaar zochten ze de eieren. Van aalscholver, reiger en kwak werden de grote nestjongen geschud en geconsumeerd. In de herfst kwamen de vogelaars in actie met alle mogelijke vanginstallaties. In streken met veel kreupelhout legde men zich toe op het strikken van lijsters. De lijster werd beschouwd als een speciale lekkernij. In de vroegere gemeente Odoorn was dat niet anders.
Het tijdschrift wordt, indien gewenst, op verzoek toegezonden.
Het blad is verkrijgbaar bij Warenhuis Geerts in Exloo, bibliotheek en het Vervenershuus in Valthermond, de bibliotheek Odoorn en boekhandel Boelens (Emmermeer)
PERSBERICHT
Exloo, 15 juni 2017
NAAR DE FILM IN ODOORN, VEENBRAND, FAMILIE BEBING EN IEMKERIJ
Spitwa(a)rk begint met Naar de film in Odoorn van Henk Luning. Hij vraagt zich af of in onze vroegere gemeente zoiets is als een soort filmgeschiedenis.
Gerben Dijkstra schreef een artikel over De grote veenbrand van 1917 in Valthermond. Honderd jaar geleden braken op verschillende plaatsen in Zuidoost-Drenthe enorme veenbranden uit.
Henk Pras vertelt het verhaal van zijn opa over het koninklijk bezoek in datzelfde jaar aan het crisiscentrum café Pras (Veenlust) in Valthermond.
Geert van Rossum Hzn. heeft jaren geleden een deel van de familie Bebing(he) beschreven.
Het artikel van Jacob Westendorp gaat deze keer over de iemkerij. Vroeger stonden op het Valtherveenmoeras honderden bijenkorven.
In de rubriek Herkent u het nog? staat de gemeentelijke sportploeg, die in het televisieseizoen 1986/1987deelnam aan het NCRV-zeskampcup-programma.
De Middenplaat toont leerlingen en personeel van school Noord in Odoornerveen in 1938-1939.
Rondblik van Jan Wierenga gaat over het fabuleuze gebied, waar hij zo graag wandelt.
In Oderen verandert wordt het pand van vervener Dubbelboer in 2e Exloërmond beschreven. In Uit de Krantgaat het over oorlogsheldin Aaltje Zefat uit Valthe.
De voorplaat toont het Bebinghoes uit de jaren vijftig.
Naar de film in Odoorn
In dit artikel gaat de auteur terug naar het begin van de twintigste eeuw. Vanaf 1907 zien we dat er in Odoorn bijeenkomsten worden gehouden, waarbij sprekers als ondersteuning gebruik maken van lichtbeelden. Later werden films getoond. In de kommervolle dertiger jaren van de 20e eeuw in Odoorn was bij gebrek aan een bioscoop, de sport, muziek en toneel de enige mogelijkheden om aan de grauwe werkelijkheid te ontkomen, maar incidenteel kon men naar de film. In de Tweede Wereldoorlog hoopte de Duitse bezetter de Nederlandse bevolking voor het nationalisme te kunnen winnen.
De veenbrand van 1917
Op 21 mei 1917, braken op verschillende plaatsen in Zuidoost-Drenthe enorme veenbranden uit.
Op plaats 72 bij Valthermond zetten vonken van een baggermachine het veen in brand. In enkele minuten stond de plaats in brand; door de stormachtige wind was er geen houden aan. Elders braken branden uit. In de venen bij Valthermond verloren 17 mensen hun leven. De materiële schade was enorm.
Crisiscentrum café Pras
Op 24 mei 1917 bezochten koningin Wilhelmina en prins Hendrik Valthermond vanwege de veenbrand. Het paar kwam per trein via Meppel naar Assen en vandaar per auto. Uiteindelijk arriveerden ze in café Pras. Henk Pras vertelt het verhaal van zijn opa Niesko Pras over het koninklijk bezoek aan het crisiscentrum van Valthermond. Een verhaal over de wc voor de koningin en over de drank voor prins Hendrik
De familie Bebing
Het historische gezicht van Exloo, Het Bebinghehoes in Exloo, werd 30 maart 2017 rond half twee ’s nachts door brand verwoest.
Het Bebinghehoes, een rietgedekte Saksische hallenhuisboerderij uit 1772, was een rijksmonument en werd vernoemd naar de familie Bebinghe. In dit nummer wetenwaardigheden over de familie en mooie oude foto’s van deze boerderij.
Iemkerij
Voor de imker waren de honing en de was van groot belang, maar voor de boekweitboeren waren de bijen mogelijk nog belangrijker. De bijenhouderij in Valthermond was voor de boekweitteelt onmisbaar. Een boekweitveld met bijenkorven kon wel een dubbele oogst opbrengen ten opzichte van een boekweitakker zonder de aanwezigheid van bijenkorven. Veel boekweitboeren waren dan ook zelf imker of kenden wel iemand die zijn korven bij hun akkers wilden plaatsen.
PERSBERICHT
Exloo, 6 april 2017
Dagboek Ten Rodengate Marissen, Odoorner soldaten vechten voor Napoleon en geit in Valthermond
Het eerste nummer van Spitwa(a)rk van dit jaar begint met een artikel van Roel Sanders over het dagboek van Bernardus Johannes ten Rodengate Marissen uit Odoorn.
De reeks over Napoleons veldtocht naar Rusland wordt afgesloten met uitgebreid artikel en twee pagina’s met kleurenfoto’s.
De rubriek Herkent u het nog? kent een uitgebreide reactie over de bewoningsgeschiedenis van een deel van het Zuiderdiep in 2e Exloërmond.
Jacob Westendorp vertelt dat de geit voor de veenarbeider in de 19e eeuw van enorm grote waarde was.
Jan Wierenga schijft over ‘Vaderlandsche geschiedenis’. Dat was op de lagere school zijn lievelingsvak. Hij had het voorrecht een meester te hebben die zelf ook van het vak hield en er bevlogen over kon vertellen.
Het dagboek van Bernardus Johannes ten Rodengate Marissen uit Odoorn
Op 25 mei 1829 doet Willem Marissen aangifte van het feit dat zijn echtgenote Grietje Hammings ten Rodengate is bevallen van een zoon, die hij Bernardus Johannes wil noemen. Bij die aangifte wordt de familienaam van de moeder toegevoegd, zodat de boreling als Bernardus Johannes ten Rodengate Marissen door het leven zal gaan. Deze Bernardus heeft een dagboek nagelaten. In het eerste deel van dat dagboek gaat het over reizen naar Pruisen, Hannover en Groningen, de stichting van Schoonoord en de laatste preek in de in 1856 afgebroken kerk van Odoorn. Het tweede deel gaat over de dorpsbranden, die zich in het dorp Odoorn voordeden in de periode 1851-1858.
Soldaten en mariniers uit het kerspel Oderen in de jaren 1812-1813
Zes mannen uit de voormalige gemeente Odoorn dienen als soldaat of marinier in het Franse leger. Eén van hen was in het kerspel Oderen geboren; de andere vijf mannen waren er werkzaam. Drie mannen keerden terug van de veldtocht: Jacob Reinder Kuipers, Albert Geerts Oosting, en Willem Schutrups. Van drie mannen mag worden aangenomen, dat zij zijn omgekomen. hetzij Dat zijn Jan Jansen, Roelof Maats, en Jan Ottes. Van sommige mannen is een portret tekening opgenomen.
Herkent u het nog?
Van Jan en Geertje Schuurman is een uitgebreide reactie met de bewoningsgeschiedenis van de woningen die hebben gestaan aan het Zuiderdiep nabij ingang van de Poststraat ontvangen. Zij hebben in hun geheugen en archieven gegraven en gesproken met inwoners van 2e Exloërmond. Ook anderen reageerden op dit straatbeeld uit de jaren zestig. Ook een tweetal foto’s uit Klijndijk leverde diverse reacties op.
De geit
In de 19e eeuw probeerden de bewoners van het Valtherveenmoeras tijdens de vervening een menswaardig bestaan op het Valther bovenveen op te bouwen. De geit – soms ook een schaap – was daarbij voor de veenarbeider van enorm grote waarde. Het houden van één of meer geiten, hier ‘sikke’ genoemd, evenals andere kleindieren (schapen, kippen, konijnen, eenden) was eigenlijk noodzakelijk om een voldoende voedselrantsoen bij elkaar te krijgen.