PERSBERICHT Exloo, maart 2013
DE GEMEENTE NA DE OORLOG , AALTJO OLDENBURGER, BEVRIJDING DORP ODOORN EN POSTGESCHIEDENIS
Het eerste nummer van Spitwa(a)rk start met een artikel van Bernard Harskamp over de sociaal-economische ontwikkeling onze gemeente in de jaren na de oorlog. Gerben Dijkstra verhaalt over Aaltjo Oldenburger die begin dit jaar in Valthe de Yad Vashem-onderscheiding ontving wegens zijn deelname aan de verzetsgroep rond Albertus Zefat. Ubel Nonkes schrijft over de bevrijding van het dorp Odoorn. Co Gaastra duikt in de geschiedenis van de post. Jacob Westendorp vertelt over oude spelletjes uit de vorige eeuw. Zijn verhaalis verlevendigd met prachtige ansichtkaarten en afbeeldingen van Giny Mensingh. Jan Wierenga schrijft in zijn column Rondblik over het Eppiesbergie In Uit de krant een artikel uit 1960 over de korfbalvereniging Uitspanning Door Inspanning (UDI) uit Klijndijk, die toen het gouden jubileum vierde.
De Middenplaat laat de gemeenteraad van Odoorn in 1916 zien, met daarbij een mooie anekdote. Herkent u het nogvraagt om opheldering van een aantal personen in de buurt van de oude schaapskooi van Roelof Steenbergen. Op de voorplaat een foto van 75 jaar geleden van de Beatrixboom in het bos aan het fietspad, halverwege Exloo en Borger.
De gemeente Odoorn in de jaren na de oorlog
Bernard Harskamp schets een beeld van onze gemeente in de jaren na de oorlog. Industrialisatie, opkomende recreatie en verstedelijking van het landschap, maar ook krimp, nieuwe winkels en levensovertuiging komen aan de orde.
Yad Vashem-onderscheiding voor Aaltjo Oldenburger
In januari ontving Aaltje Oldenburg uit Beilen in Valthe de Yad Vashem-onderscheiding. In dit verhaal wordt verteld over het verzetswerk Aaltjo Oldenburger. Zijn bijdrage in de verzetsgroep van Albertus Zefat wordt nader belicht. Aaltjo wordt door Alfred van Dien getypeerd als een rustige man, niet bang en zwijgzaam als het graf.
Jongens eruit, want ze komen er aan!
Ubel Nonkes heeft de bevrijding van Odoorn op 11 april 1945 meegemaakt. Hij woonde destijds in de Dorpsstraat in Odoorn. De explosies in het kamp tussen Odoorn en Ees, evenals het lawaai van de gevechten in Klijndijk, heeft hij gehoord. Het artikel is door Marchinus Elting aangevuld met gegevens over het kamp. Hij heeft daarover gesproken met Roelof Koudenburg uit Odoorn.
Carspel Oderen en de post
Co Gaastra dook in de geschiedenis van de post van Odoorn, Valthe en Exloo. De ontwikkeling van bestelhuis, brievengaarders, rijkstelefoonkantoor, hulppost kantoor en agentschap, postbodes en kantoorhouders in de drie dorpen komen aan de orde. Het artikel is verlevendigd met een aantal bijzondere foto’s.
PERSBERICHT Exloo, juni 2013
MASSAGRAF, OORLOGSHELD, RUILVERKAVELING, TREKHOND EN SPOORLIJN IN SPITWA(A)RK
Spitwa(a)rk begint met een tweetal verhalen over de oorlog. Het eerste van Roelof Hoving gaat over de kuil bij Ees, waar mogelijk in april 1945 dertig mensen hadden moeten worden gefusilleerd. Hillie Westerbaan-Schoenmaker schrijft over een politieman in oorlogstijd, Robert Wenting, getrouwd met Kitty Schoenmaker. In de gemeente Odoorn hebben zich in het verleden de meeste ruilverkavelingen voorgedaan. Bernhard Hanskamp schrijft daarover. Geert van Rossum vertelt over de historie van het spoor van Exloo. Jacob Westendorp verhaalt Frederik Hagedoorn en zijn trekhond. De middenplaat laat de familie Van Rossum (± 1910) uit Exloo zien. Herkent u het nog? vraagt om opheldering over een UDI-foto uit 1946/47.
Jan Wierenga zijn column heeft als titel Steentjeszoeker. Oderen verandert laat de verandering van de woning aan de Hoofdweg 44 in Klijndijk zien. De voorplaat toont het opnieuw uitgegraven beoogde massagraf.
Een leeg massagraf?
Een nog nooit opgeloste zaak is de kuil van twintig bij drie meter en een meter diep in het bos bij Ees, even over de grens van de voormalige gemeente Odoorn. Dertig ter dood veroordeelden zouden hier, wil het verhaal, worden gefusilleerd. Deze kuil zou als massagraf dienen. Maar de Poolse bevrijders (april 1945) rukten zo snel op dat de bezetter geen kans zag de ter dood veroordeelden om het leven te brengen.
Een oorlogsheld woonde in Valthe
Hillie Westerbaan-Schoenmaker schijft over Robert Wenting, politieman in oorlogstijd. Hij woonde een korte tijd in onze gemeente. Hij trouwde in 1943 met een dochter van gemeentearchitect Johannes Schoenmaker, die op donderdag 8 maart 1945 werd gefusilleerd bij de Woeste Hoeve bij Apeldoorn. Een eerbetoon aan een integere man, eerlijk, trouw aan zijn vrienden en een moedig mens.
Ruilverkavelingen in de vroegere gemeente Odoorn
In de vroegere gemeente Odoorn hebben zich de meeste ruilverkavelingen afgespeeld. Mogelijk is Odoorn wel de gemeente geweest in Nederland met de meeste ruilverkavelingen binnen haar grenzen. Een artikel over de landinrichting in de gemeente Odoorn vanaf 1931.
De trekhond
Vanaf het ontstaan van de Valthermond tot ongeveer eind jaren vijftig van de 19e eeuw waren er veel ambulante handelaren die hun waren langs de huizen uitventten. Daar waren negotie- en galanterieventers bij en groenten-, fruit- en vishandelaren. Veel van deze rondtrekkende handelaren vervoerden hun handel met de hand- of hondenkar. Het artikel gaat over straatventer Frederik Hagedoorn uit Valthermond.
Rond de spoorlijn in Exloo
Geert van Rossum duikt in de historie van het spoor van Exloo en wandelt in gedachten met langs de spoorlijn. Hij beschrijft niet de aanleg van de lijn, maar ‘de randverschijnselen’ rond de trein en het station. Hij vond informatie in notarisarchieven en oude Asser Couranten, aangevuld met herinneringen aan de werkzaamheden rond het station.
PERSBERICHT Exloo, december 2013
DIJKENLANDSCHAP EXLOO, SCHUTRUPS, DOKTERS ODOORN, BAKKERIJ GIEZEN EN WATERSCHAP
De laatste Spitwa(a)rk van 2013 start met de roof van het borstbeeld van Max Douwes. Roel Sanders schrijft over het dijkenlandschap bij Exloo.
Cobi de Jonge vertelt over de werkzaamheden, die december in bakkerij ‘Ons Dagelijks Brood’ van Roelf Jacobus Giezen plaatsvonden.
Geert van Rossum Hzn. heeft zich verdiept in de eerste dokters in het dorp Odoorn.
Frits Rosenbaum kreeg een brief van Dientje Cats in handen. Zij vertelt over de schoenmakerij Schutrups. In Oderen verandert wordt 90 jaar Schutrups met foto’s verduidelijkt.
In Uit de krant gaat het over de nieuwe openbare lagere school van 1950 in 2e Exloërmond. Jacob Westendorp schreef het eerste deel over de waterschappen in ons kerspel.
De Middenplaat is deze keer een kleurenkaart van Exloo uit 1835. Te zien is wie waar woonde. In Herkent u het nog? een groepsfoto uit Exloo.
In Rondblik schrijft Jan Wierenga over zijn gedachten bij een bezoek aan het oorlogsmonument ter nagedachtenis aan drie jongens, die in 1945 nabij Poolshoogte in de Staatsbossen van Odoorn om het leven kwamen.
Borstbeeld Douwes geroofd
In oktober is in Klijndijk het bronzen borstbeeld van Max Douwes gestolen. Het beeld is met grof geweld verwijderd. Roelof Hoving schrijft hierover en Gerard Nijenhuis schreef over de roof het gedicht Bij de verdwenen beelden.
Het dijkenlandschap bij Exloo
Altijd al heeft het veengebied betekenis gehad voor de bewoners van het zand. Op het veen verbouwde men boekweit en ver voor de grootschalige ontginningen groef men er al turf voor eigen gebruik. Om dit mogelijk te maken, vertelt Roel Sanders, waren zand- en veengebieden met elkaar verbonden door wegen die dijken werden genoemd.
90 jaar Schutrups
In 1923 begonnen Jan en Fennechien Schutrups een schoenhandel aan de Hoofdstraat. Na de oorlog moest deze naar de Zuiderhoofdstraat. De winkel opende in 1958 op de plaats van het boerderijtje van Ab Meringa. In 1960 namen Jaap en Stien Schutrups de zaak over. Naast die winkel stond de zaak, van Geert en Geesje Grootjans. Op de plaats van beide winkels verrees in 2003 een nieuw pand.
Dokters in Odoorn
Geert van Rossum Hzn. heeft zich verdiept in de eerste dokters van het dorp Odoorn. Diverse oude namen van dokters komen voorbij.
Bakkerij ‘Ons dagelijks brood’
In Valthermond zijn veel bakkersbedrijven geweest en Çobi de Jonge legde de herinneringen aan dit mooie beroep vast in een boek dat gaat over de bakkerij van haar voorouders Giezen. In dit artikel vertelt zij over de werkzaamheden die in de maand december plaatsvonden in de bakkerij van Roelf Jacobus Giezen. Een verhaal met veel mooie foto’s.
Waterschap
De uitgestrekte veenmoerassen bedekten oorspronkelijk, aldus Jacob Westendorp, bijna een kwart van de provincie Drenthe. De veenmoerassen vormden gebieden die grote hoeveelheden water herbergden. Een goede afvoer van het teveel aan water langs een veenriviertje als de Mussel Aa was echter totaal onmogelijk. Over de problematiek van het water gaat dit artikel.