Exloo, 14 december 2018
Hunsow, korenmolen, spekriederij en oale boom
In het laatste nummer van 2018 komt een groot aantal dorpen uit het kerspel Odoorn voorbij. Roelof Hoving schrijft over Hunsow. Roel Sanders’ artikel gaat over de korenmolen van Exloo. Jacob Westendorp neemt ons mee naar Valthermond naar een spekriederij.
Roely Polling uit Exloo heeft een gedicht gemaakt over een oude gekapte kastanjeboom in 2e Exloërmond. Uit de Krant gaat over hoe in 1952 het 100-jarig eeuwfeest in 1e Exloërmond werd gevierd. Een artikel met mooie oude foto’s. In het artikel staat ook een deel van de geschiedenis van 1e Exloërmond.
De column van Jan Wierenga, Rondblik, heeft de titel Een tikje weemoed. Hij belicht het carbidschieten met op de foto’s het team Odoorn. In Oderen verandert is hotel Bos afgebeeld – nu Oringer Marke – en met informatie over de dorpsbrand van Odoorn in 1897. De Middenplaat laat de 6e klas van 1980 van Exloo zien. In Herkent u het? nog foto’s van personeelsleden van de melkfabriek van Odoorn.
Hunsow, een mythe
Het eerste artikel gaat over een hardnekkige mythe of legende, die ons vertelt dat in het begin van de Middeleeuwen op de Hondsrug tussen Valthe en Exloo een havenstad, genaamd Hunsow, heeft gelegen. Deze stad schijnt in 808 door een groot aantal Noormannen te zijn verwoest. In de 17e eeuw stelde Johan Picardt deze legende als waarheid op schrift. Het was het begin van talloze onderzoeken en publicaties die aan Hunsow werden gewijd. Het is jammer voor de ‘goedgelovigen’, maar een stad Hunsow heeft tussen Valthe en Exloo nooit bestaan.
De korenmolen van Exloo
Aan de huidige Boslaan in Exloo stond tot in het begin van de vorige eeuw een molen. Ongeveer op het erf van de voormalige boswachterswoning. De kunstenaar Egbert van Drielst vereeuwigde het bouwwerk op één van zijn werken. Maar hij niet alleen. Er is ook nog een litho van de hand van Hobbe Smith, één van de kunstenaars die in de 19e eeuw mogelijk een bezoek aan Exloo bracht.
Spekriederij
Jacob Westendorp neemt ons mee naar het eind van 19e eeuw. Naar een winter waarin het al meer dan vijf weken aan één stuk had gevroren. Het overgrote deel van de arbeiders was werk- en brodeloos. Er werd daarom voor het werkvolk uit Valthermond een spekriederij georganiseerd.
Exloo, 27 september 2018
Boerenbrulof, vervening, boterbereiding en Pieter Bots in Spitwa(a)rk
Het eerste artikel is van Harm Jan Lesschen over de boerenbruiloft van vroeger in Drenthe. Jacco Pranger schrijft over meester Pieter Bots.
Marchinus Elting vertelt over het veenbedrijf in miniatuur van Ekke Bosch uit Valthermond. Een verhaal over het veenlandschap en de vervening.
Van Jacob Westendorp het tweede deel over de boterbereiding in de veenkoloniën.
De middenplaat is een foto uit 2e Exloërmond (1947) met daarop de toneelvereniging Oefening Baart Kunst in mooie toneelkleding.
In Oderen verandert gaat het over de voormalige gereformeerde kerk in 2e Exloërmond. Tegenwoordig is als Odeon Cultuurhuis, in gebruik als muziekschool en als centrum voor culturele en maatschappelijke activiteiten.
In Herkent u het nog? een foto van een grote groep inwoners, waarschijnlijk uit Odoorn. Jan Wierenga schrijft in Rondblik over de vraag die heel veel mensen intrigeert: waar komen we vandaan?
In Uit de krant gaat over de plannen met het dorp Odoorn in de jaren zestig van de vorige eeuw. De voorplaat is de molen van Valthe, die in 1925 werd afgebroken.
De boerenbruloft in veurgaonde eeuwen
Harm Jan Lesschen schrijft in het Drents over gebruiken rond een huwelijk en hoe een en ander vroeger ging. Een aantal is in de loop der tijd verdwenen. Een artikel dat gaat over van scharrelderij tot huusholdplanken met veel foto’s. De bruiloften dienden in Drenthe vroeger ook om de familiebanden aan te halen. Men stelde er een eer in om de gasten goed te onthalen met eten en drinken. Er moest lang over nagepraat worden. Het gevolg was dat de ene familie het nog beter wilde doen, dan de ander.
Boterbereiding
In het vorige nummer stond het eerste deel van de boterbereiding in de veenkoloniën. Tot 1900 werd het vlees en de melk nog vrijwel volledig handmatig op het eigen boerenbedrijf verwerkt. Deze keer over het karnproces, het verschil tussen het zomer- en winterproces, het kneden van de boter, maar ook over de melk van de geit, ook wel ‘arbeiderskoe’ genoemd.
De vervening van de veenkoloniën
Vanwege het 150-jarig bestaan van Valthermond werd het plan geopperd, achterin in Valthermond de vervening uit te beelden. Aan Ekke Bosch richtte men het verzoek het thema ‘De vervening’ uit te beelden. In dit artikel vertelt Ekke Bosch over de geschiedenis van de vervening in Valthermond.
Hoofdmeester Pieter Bos
Pieter is geboren in Valthermond. Zijn ouders hadden van 1906 tot 1912 een hotel aan het Zuiderdiep 558. Hij was (hoofd)meester aan verschillende openbare scholen (1e en 2e Exloërmond en Valthermond). Van hem een prachtige schoolfoto uit zijn tijd in 1e Exloërmond.
Exloo, 22 juni 2018
Wandelen in 1886, Exloër smelwaterdalen en de melkfabriek in Valthermond in Spitwa(a)rk
Spitwa(a)rk begint met een artikel van Pim Mensingh met de titel, En hoeveel is een schaap dan waard? Een wandeling door ons gebied van ruim honderd jaar geleden. Jacob Westerdorp vertelt over de boterbereiding in Valthermond in het begin van de vorige eeuw.
Roel Sanders wandelt met ons door Exloo en omgeving en verhaalt over drie smelwaterdalen. Roelof Hoving schrijft over grafheuvels aan de hand van een gedicht van Marchinus Elting. In de rubriek Uit de krant, Het verlanglijstje met prachtige oude foto’s uit Valthermond en 2e Exloërmond van burgemeester Johan van Roijen uit 1954. Jan Wierenga’s Rondblik gaat over het zevenblad, ook bekend als hanenpoten. In Herkent u het nog deze keer een viertal veenarbeiders uit 1924.
In Oderen verandert kijken we in Odoorn: het pand van bakker Joost. De Middenplaat laat de landbouwvereniging Exloërveen-Boermastreek (1960) zien.
En hoeveel is een schaap dan waard?
Aan de hand van een 19e eeuws reisverslag en ansichtkaarten uit de 20e eeuw laat Pim Mensingh u zien hoe onze provincie en ons kerspel er toen uitzag. Een 19e eeuwse wandelvierdaagse, beginnend in Hoogeveen en eindigend in Assen, door oostelijk Drenthe, maakt ons duidelijk Drenthe dat in de afgelopen anderhalve eeuw ingrijpend is veranderd.
Boterbereiding
Van Jacob Westendorp het eerste deel over de boterbereiding begin vorige eeuw in Valthermond. In 1902 was er een melkfabriek in Valthermond, vóór in de Kavelingen, genaamd De IJzeren Klap en Omstreken. Handmatige boterbereiding was, nadat de melkfabriek in werking was getreden, bij de grotere boeren vrijwel direct verleden tijd. Maar velen van de keuters hebben toch nog tot ver in de jaren dertig van de afgelopen eeuw zelf gekarnd.
De smeltwaterdalen van Exloo
Roel Sanders schreef een artikel, met mooie kleurenfoto’s, over de smeltwaterdalen van Exloo. Eén ten noorden (naar de kant van Buinen), één ten zuiden (naar de kant van Valthe), terwijl een deel van de bebouwing van het dorp zelf zich in en op de randen van een derde dal bevindt. Ze staan bekend als het Lutkeveen, de Katerdil en het dal van de Lossing
Heuvels
De oude gemeente Odoorn kenmerkt zich door hunebedden en grafheuvels. Marchinus Elting heeft over de grafheuvels een gedicht gemaakt en Roelof Hoving schreef over de historie van deze heuvels.
Exloo, 14 december 2018
Hunsow, korenmolen, spekriederij en oale boom
In het laatste nummer van 2018 komt een groot aantal dorpen uit het kerspel Odoorn voorbij. Roelof Hoving schrijft over Hunsow. Roel Sanders’ artikel gaat over de korenmolen van Exloo. Jacob Westendorp neemt ons mee naar Valthermond naar een spekriederij.
Roely Polling uit Exloo heeft een gedicht gemaakt over een oude gekapte kastanjeboom in 2e Exloërmond. Uit de Krant gaat over hoe in 1952 het 100-jarig eeuwfeest in 1e Exloërmond werd gevierd. Een artikel met mooie oude foto’s. In het artikel staat ook een deel van de geschiedenis van 1e Exloërmond.
De column van Jan Wierenga, Rondblik, heeft de titel Een tikje weemoed. Hij belicht het carbidschieten met op de foto’s het team Odoorn. In Oderen verandert is hotel Bos afgebeeld – nu Oringer Marke – en met informatie over de dorpsbrand van Odoorn in 1897. De Middenplaat laat de 6e klas van 1980 van Exloo zien. In Herkent u het? nog foto’s van personeelsleden van de melkfabriek van Odoorn.
Hunsow, een mythe
Het eerste artikel gaat over een hardnekkige mythe of legende, die ons vertelt dat in het begin van de Middeleeuwen op de Hondsrug tussen Valthe en Exloo een havenstad, genaamd Hunsow, heeft gelegen. Deze stad schijnt in 808 door een groot aantal Noormannen te zijn verwoest. In de 17e eeuw stelde Johan Picardt deze legende als waarheid op schrift. Het was het begin van talloze onderzoeken en publicaties die aan Hunsow werden gewijd. Het is jammer voor de ‘goedgelovigen’, maar een stad Hunsow heeft tussen Valthe en Exloo nooit bestaan.
De korenmolen van Exloo
Aan de huidige Boslaan in Exloo stond tot in het begin van de vorige eeuw een molen. Ongeveer op het erf van de voormalige boswachterswoning. De kunstenaar Egbert van Drielst vereeuwigde het bouwwerk op één van zijn werken. Maar hij niet alleen. Er is ook nog een litho van de hand van Hobbe Smith, één van de kunstenaars die in de 19e eeuw mogelijk een bezoek aan Exloo bracht.
Spekriederij
Jacob Westendorp neemt ons mee naar het eind van 19e eeuw. Naar een winter waarin het al meer dan vijf weken aan één stuk had gevroren. Het overgrote deel van de arbeiders was werk- en brodeloos. Er werd daarom voor het werkvolk uit Valthermond een spekriederij georganiseerd.
Exloo, 27 september 2018
Boerenbrulof, vervening, boterbereiding en Pieter Bots in Spitwa(a)rk
Het eerste artikel is van Harm Jan Lesschen over de boerenbruiloft van vroeger in Drenthe. Jacco Pranger schrijft over meester Pieter Bots.
Marchinus Elting vertelt over het veenbedrijf in miniatuur van Ekke Bosch uit Valthermond. Een verhaal over het veenlandschap en de vervening.
Van Jacob Westendorp het tweede deel over de boterbereiding in de veenkoloniën.
De middenplaat is een foto uit 2e Exloërmond (1947) met daarop de toneelvereniging Oefening Baart Kunst in mooie toneelkleding.
In Oderen verandert gaat het over de voormalige gereformeerde kerk in 2e Exloërmond. Tegenwoordig is als Odeon Cultuurhuis, in gebruik als muziekschool en als centrum voor culturele en maatschappelijke activiteiten.
In Herkent u het nog? een foto van een grote groep inwoners, waarschijnlijk uit Odoorn. Jan Wierenga schrijft in Rondblik over de vraag die heel veel mensen intrigeert: waar komen we vandaan?
In Uit de krant gaat over de plannen met het dorp Odoorn in de jaren zestig van de vorige eeuw. De voorplaat is de molen van Valthe, die in 1925 werd afgebroken.
De boerenbrulof in veurgaonde eeuwen
Harm Jan Lesschen schrijft in het Drents over gebruiken rond een huwelijk en hoe een en ander vroeger ging. Een aantal is in de loop der tijd verdwenen. Een artikel dat gaat over van scharrelderij tot huusholdplanken met veel foto’s. De bruiloften dienden in Drenthe vroeger ook om de familiebanden aan te halen. Men stelde er een eer in om de gasten goed te onthalen met eten en drinken. Er moest lang over nagepraat worden. Het gevolg was dat de ene familie het nog beter wilde doen, dan de ander.
Boterbereiding
In het vorige nummer stond het eerste deel van de boterbereiding in de veenkoloniën. Tot 1900 werd het vlees en de melk nog vrijwel volledig handmatig op het eigen boerenbedrijf verwerkt. Deze keer over het karnproces, het verschil tussen het zomer- en winterproces, het kneden van de boter, maar ook over de melk van de geit, ook wel ‘arbeiderskoe’ genoemd.
De vervening van de veenkoloniën
Vanwege het 150-jarig bestaan van Valthermond werd het plan geopperd, achterin in Valthermond de vervening uit te beelden. Aan Ekke Bosch richtte men het verzoek het thema ‘De vervening’ uit te beelden. In dit artikel vertelt Ekke Bosch over de geschiedenis van de vervening in Valthermond.
Hoofdmeester Pieter Bos
Pieter is geboren in Valthermond. Zijn ouders hadden van 1906 tot 1912 een hotel aan het Zuiderdiep 558. Hij was (hoofd)meester aan verschillende openbare scholen (1e en 2e Exloërmond en Valthermond). Van hem een prachtige schoolfoto uit zijn tijd in 1e Exloërmond.
Exloo, 22 juni 2018
Wandelen in 1886, Exloër smelwaterdalen en de melkfabriek in Valthermond in Spitwa(a)rk
Spitwa(a)rk begint met een artikel van Pim Mensingh met de titel, En hoeveel is een schaap dan waard? Een wandeling door ons gebied van ruim honderd jaar geleden. Jacob Westerdorp vertelt over de boterbereiding in Valthermond in het begin van de vorige eeuw.
Roel Sanders wandelt met ons door Exloo en omgeving en verhaalt over drie smelwaterdalen. Roelof Hoving schrijft over grafheuvels aan de hand van een gedicht van Marchinus Elting. In de rubriek Uit de krant, Het verlanglijstje met prachtige oude foto’s uit Valthermond en 2e Exloërmond van burgemeester Johan van Roijen uit 1954. Jan Wierenga’s Rondblik gaat over het zevenblad, ook bekend als hanenpoten. In Herkent u het nog deze keer een viertal veenarbeiders uit 1924.
In Oderen verandert kijken we in Odoorn: het pand van bakker Joost. De Middenplaat laat de landbouwvereniging Exloërveen-Boermastreek (1960) zien.
En hoeveel is een schaap dan waard?
Aan de hand van een 19e eeuws reisverslag en ansichtkaarten uit de 20e eeuw laat Pim Mensingh u zien hoe onze provincie en ons kerspel er toen uitzag. Een 19e eeuwse wandelvierdaagse, beginnend in Hoogeveen en eindigend in Assen, door oostelijk Drenthe, maakt ons duidelijk Drenthe dat in de afgelopen anderhalve eeuw ingrijpend is veranderd.
Boterbereiding
Van Jacob Westendorp het eerste deel over de boterbereiding begin vorige eeuw in Valthermond. In 1902 was er een melkfabriek in Valthermond, vóór in de Kavelingen, genaamd De IJzeren Klap en Omstreken. Handmatige boterbereiding was, nadat de melkfabriek in werking was getreden, bij de grotere boeren vrijwel direct verleden tijd. Maar velen van de keuters hebben toch nog tot ver in de jaren dertig van de afgelopen eeuw zelf gekarnd.
De smeltwaterdalen van Exloo
Roel Sanders schreef een artikel, met mooie kleurenfoto’s, over de smeltwaterdalen van Exloo. Eén ten noorden (naar de kant van Buinen), één ten zuiden (naar de kant van Valthe), terwijl een deel van de bebouwing van het dorp zelf zich in en op de randen van een derde dal bevindt. Ze staan bekend als het Lutkeveen, de Katerdil en het dal van de Lossing
Heuvels
De oude gemeente Odoorn kenmerkt zich door hunebedden en grafheuvels. Marchinus Elting heeft over de grafheuvels een gedicht gemaakt en Roelof Hoving schreef over de historie van deze heuvels.
Exloo, 17 maart 2018
De nieuwe Spitwa(a)rk is uit!
Spitwa(a)rk begint met een artikel van Lex van Lonckhuijsen over dokter Hendrikus L.A. Wijnne, die in het dorp Odoorn werkte. Geert van Rossum Hzn., schrijft over de notarissen die in Exloo werkzaam waren.In de rubriek Uit de krant maken we kennis met boswachter Markus Meelker. Jan Wierenga’s Rondblik gaat over Poolshoogte, de historische brandheuvel (Bloedbarg). De klim is voor de auteur luctor et emergo. Henk Luning laat zien dat het vorderen van de kerkklokken tijdens de Tweede Wereldoorlog ook ons kerspel niet voorbijging.Jacob Westendorp heeft een bijzonder verhaal over Driekoningen. Hij schrijft dat er een vierde koning is geweest… In Herkent u het nog deze keer een foto van de gemeenteraad van 1978. In Oderen verandert kijken we in 2e Exloërmond: het winkelpand aan het Zuiderdiep 207, waar de families Alssema en Barelds hun bedrijf uitoefenden. De Middenplaat laat een aantal jongens (rond 1925) uit Exloo rond een hunebed zien.
Dokter Wijnne
Wijnne vestigde zich in 1871 in Odoorn en werkte met tussenpozen tot 1901 in Odoorn.
Geert van Rossum Hzn. publiceerde in december 2002 in Spitwa(a)rk een artikel over dokter Hendrikus L.A. Wijnne. Van Rossum verzamelde die informatie in een tijdperk, waarin de zoekmogelijkheden op internet zeer beperkt waren. Die zijn in de loop der jaren sterk verbeterd, zodat er dankzij Lex van Lonckhuijsen meer bijzondere feiten boven water zijn gekomen over dokter Wijnne. Over zijn zakelijk instinct, maar ook over zijn komen en gaan, zijn vrijzinnigheid enz.
Notarissen in Exloo
Tussen Coevorden en Zuidlaren en in veel andere plaatsen in Drenthe waren al vroeg notariaten gevestigd, maar de gemeente Odoorn moest tot het jaar 1922 wachten op een eigen notaris. Inwoners van het zandgedeelte van de gemeente Odoorn waren daarom georiënteerd op de notarissen te Borger en Emmen. Waarschijnlijk maakten inwoners van de veenkoloniën gebruik van de diensten van een notaris in Musselkanaal en/of Stadskanaal. Geert van Rossum Hzn. schrijft over de notarissen Koops, Wichers en De Graag.
Odoorner kerkklokken en Duitse smeltkroezen
Op 11 april is het 73 jaar geleden dat de gemeente Odoorn werd bevrijd. Het vorderen van de kerkklokken tijdens de Tweede Wereldoorlog is in het hele oorlogsgebeuren slechts een kleine rimpeling. Maar toch deed de emotionele gehechtheid aan de eigen vertrouwde wachters, die vreugde en verdriet van alledag aankondigde, de gebeurtenis bij de bevolking hard aankomen.
In dit artikels van lezen we wat er met de kerkklokken in Odoorn, Valthermond en 2e Exloërmond gebeurde.
Vier koningen
Op 6 januari is het feest van Driekoningen. In het Bijbelse verhaal bezochten drie koningen de geboorteplaats van Jezus. Echter: er was eveneens een vierde koning bij. De vierde koning, de veenkoning Turvan, was de heerser van het grote Boertanger veenmoeras. Zijn rijk strekte zich uit van de Eems tot de Hondsrug en liep vanaf de Waddenzee tot Coevorden. Toen deze koning eens op een vrije zomerse middag in de Mussel-A zat te vissen, verscheen hem een engel. En hoewel de koning een machtig en onverschrokken man was, sloeg de schrik hem toch om het hart. Wat daar in de stal in Bethlehem gebeurde, hoe belangrijk en indrukwekkend ook, is helaas in geen enkel boek beschreven.